Cập nhật lần cuối vào 23/05/2020

Giới thiệu liêng-cào tố
Coronavirus là một loại RNA virus với hệ gen RNA sợi dương có vỏ bọc có thể phát triển trong các tế bào biểu mô và chủ yếu gây nhiễm trùng đường hô hấp, bao gồm hội chứng viêm đường hô hấp cấp tính nặng (SARS) và gây bùng phát cấp của viêm phế quản mãn tính (AECB) ở người và dịch SARS-CoV gây ra sự hoảng loạn xã hội lớn trong năm 2003 [1]. Một loại coronavirus mới, được xác định là SARS-CoV-2 lần đầu tiên được phát hiện vào năm 2019 tại Vũ Hán, Trung Quốc [2]. Virus này là một nguồn gây bệnh mới ở người và có khả năng lây nhiễm cho nhiều loài vật chủ [3].

Bệnh do SARS-CoV-2 gây ra được đặt tên là bệnh coronavirus 2019 (COVID-19) bởi WHO [4], và thuật ngữ này chủ yếu đề cập đến sự bùng phát của bệnh viêm phổi do nhiễm SARS-CoV-2 ở Trung Quốc [2], [5], [6]. Bệnh nhân mắc COVID-19 nặng có biểu hiện khó thở kèm theo thiếu oxy và một số bệnh nhân mắc hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS), sốc nhiễm trùng và suy đa tạng. Các kết quả huyết học bất thường của bệnh nhân mắc COVID-19 bao gồm các tế bào lympho giảm, lactate dehydrogenase (LDH) tăng, creatine kinase (CK) và các isoenzyme của nó tăng, protein phản ứng C (CRP) tăng và có các yếu tố gây viêm. Các xét nghiệm hóa học trên nước tiểu khô có đặc điểm là nhanh chóng, thuận tiện và kinh tế, và các thông số sinh hóa của nước tiểu có thể được sử dụng để chẩn đoán hỗ trợ các nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) [7 – 9], chẩn đoán bệnh thận và theo dõi hiệu quả điều trị. Cho đến nay, chưa có báo cáo nào về mối tương quan giữa các thông số sinh hóa nước tiểu và COVID-19; do đó, mục đích của nghiên cứu này là khám phá giá trị của các thông số sinh hóa nước tiểu trong dự đoán mức độ nghiêm trọng của COVID-19.

Vật liệu và phương pháp nghiên cứu

Thiết kế nghiên cứu và người tham gia

Nghiên cứu này đã được phê duyệt bởi Ủy ban Đạo đức Thể chế của Bệnh viện Renmin thuộc Đại học Vũ Hán (số WDRY2020-K066). Tổng cộng có 119 bệnh nhân mắc COVID-19 tham gia vào nghiên cứu này đã được chẩn đoán nhiễm SARS-CoV-2 tại Bệnh viện Renmin
(Đại học Vũ Hán, Trung Quốc) từ ngày 31 tháng 1 đến ngày 26 tháng 2 năm 2020 và đại diện cho nhóm đối chứng gồm 45 người khỏe mạnh. Nhóm bệnh được chia thành ba nhóm nhỏ (Bảng 1) theo Chương trình chẩn đoán và điều trị viêm phổi do coronavirus mới (phiên bản thử
nghiệm thứ sáu). Bất kỳ bệnh nhân hoặc người nào trong nhóm chứng bị tăng huyết áp, tiểu đường, có UTI hoặc các bệnh khác đều bị loại khỏi phân tích. Thông tin của bốn nhóm được liệt kê trong Bảng 1, cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về giới tính hoặc tuổi giữa bốn nhóm (p > 0,05).

Bảng 1. Thông tin của nhóm bệnh và nhóm chứng

Phương pháp
Sau khi bệnh nhân được đưa vào Bệnh viện Renmin, khoảng 20 mL mẫu nước tiểu giữa dòng sạch được lấy từ các đối tượng trong mỗi nhóm vào sáng hôm sau. Đối với bệnh nhân COVID-19 nghiêm trọng, các mẫu nước tiểu được thu thập qua ống thông. Các thông số sinh hóa của nước tiểu như máu ẩn trong nước tiểu (BLOOD), protein niệu (PRO), bilirubin, urobilinogen, nồng độ hydro (pH), trọng lượng riêng (SG), ketone (KET), glucose nước tiểu (GLU-U), nitrite và bạch cầu (LEU) đã được thử nghiệm bằng máy phân tích sinh hóa nước tiểu hoàn toàn tự động (Combi-Scan XL, Công ty Công nghệ Shenzen Baodi, Trung Quốc) và bộ dụng cụ hỗ trợ (Combi-UriScreen 11 SYS PLUS, Công ty Công nghệ Shenzen Baodi, Trung Quốc). Các trầm tích nước tiểu được kiểm tra bằng máy phân tích trầm tích tự động (Cobio S120, 77 Elektronika Muszeripari Kft, Hungary). Tất cả các mẫu thu thập được thử nghiệm trong vòng 2 giờ. Trong trường hợp chậm trễ, các mẫu được làm lạnh. Để có kết quả nghi ngờ, các mẫu được ly tâm 5 phút ở mức 400g và sau đó kiểm tra bằng kính hiển vi của trầm tích nước tiểu được thực hiện bởi các thanh tra viên chuyên nghiệp.

Phân tích thống kê

Phần mềm thống kê SPSS 22.0 được sử dụng để phân tích thống kê. Dữ liệu đo được phân tích bằng phép thử chi bình phương (χ2). Thông thường dữ liệu đo phân phối được biểu thị bằng giá trị trung bình ± SD và được phân tích bằng phép thử t (t-test) giữa hai mẫu. Giá trị p < 0,05 biểu thị ý nghĩa thống kê.

Các kết quả

Giá trị của các thông số sinh hóa nước tiểu trong chẩn đoán COVID-19

Tỷ lệ dương tính của BLOOD và PRO cao hơn đáng kể ở những bệnh nhân mắc COVID-19 so với nhóm đối chứng khỏe mạnh (p < 0,05). Sự khác biệt về giá trị SG và pH giữa bệnh nhân mắc COVID-19 và đối chứng khỏe mạnh có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Các kết quả chi tiết được thể hiện trong Bảng 2.

Bảng 2. So sánh các thông số sinh hóa nước tiểu giữa nhóm bệnh nhân và nhóm khỏe

Giá trị của các thông số sinh hóa nước tiểu trong việc phân biệt mức độ nghiêm trọng của COVID-19

Sự khác biệt về tỷ lệ dương của GLU-U và PRO giữa các mức độ nghiêm trọng khác nhau của COVID-19 có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Tỷ lệ dương tính của GLU-U và PRO cao hơn đáng kể ở những người bị COVID-19 nặng so với những người mắc COVID-19 vừa phải (p < 0,05). Sự khác biệt về tỷ lệ phát hiện của BLOOD, KET, LEU, số lượng hồng cầu (RBC) và số lượng bạch cầu (WBC) không có ý nghĩa thống kê giữa các mức độ khác nhau của COVID-19 (p > 0,05). Các kết quả chi tiết được thể hiện trong Bảng 3.

Bảng 3. Đánh giá mức độ nghiêm trọng của COVID-19 thông qua các thông số sinh hóa nước tiểu

Thảo luận
Sự bùng phát của dịch COVID-19 bắt đầu ở Vũ Hán, Trung Quốc vào cuối năm 2019, đã lan rộng trên toàn thế giới và dẫn đến một số lượng lớn bệnh nhân tử vong và thiệt hại kinh tế lớn ở Trung Quốc. COVID-19 được WHO xác định là trường hợp khẩn cấp y tế cộng đồng thứ sáu được quốc tế quan tâm. Nguyên nhân của COVID-19 được xác định là SARS-CoV-2 theo phương pháp giải trình tự gen thế hệ thứ hai dựa trên RNA [10]. Các triệu chứng lâm sàng của COVID-19 là không đặc hiệu, bao gồm tiêu chảy, buồn nôn, sốt, ho và đau cơ, hoặc mắc COVID-19 không có triệu chứng [11 – 12]. Những người đàn ông lớn tuổi mắc bệnh đi kèm có nhiều khả năng bị suy hô hấp và bệnh khởi phát ở một số bệnh nhân đã cho thấy sự tiến triển nhanh chóng đến rối loạn chức năng đa cơ quan [5]; nhiều bệnh nhân tử vong vì COVID-19 nguy kịch.

Theo Chương trình Chẩn đoán và Điều trị được công bố gần đây nhất năm 2019, chứng Viêm phổi coronavirus mới (phiên bản thử nghiệm thứ sáu), bệnh nhân COVID-19 được chia thành các loại nhẹ, trung bình, nặng và nguy kịch [13]. Một số thông số huyết học (ví dụ: WBC, giảm bạch cầu, CRP, LDH, CK và troponin) có liên quan đến mức độ nghiêm trọng của COVID-19 [14 – 15].

Trong nghiên cứu này, tỷ lệ dương tính của BLOOD và PRO ở bệnh nhân COVID-19 được tìm thấy cao hơn so với những người ở nhóm khỏe mạnh và giá trị của SG và pH cũng khác nhau giữa bệnh nhân COVID-19 và kiểm soát sức khỏe. Tuy nhiên, tỷ lệ dương tính của LEU không khác biệt đáng kể giữa bệnh nhân COVID-19 và nhóm chứng khỏe mạnh. Kết quả chỉ ra rằng sự khác biệt về BLOOD, PRO, SG và pH là do nhiễm SARS-CoV-2, không phải do nhiễm vi khuẩn. Bốn chỉ số này có thể được sử dụng để phân biệt bệnh nhân COVID-19 từ những người khỏe mạnh.

Do số lượng lớn bệnh nhân có triệu chứng với COVID-19, những bệnh nhân được chẩn đoán không có triệu chứng hiếm khi được điều trị tại bệnh viện và thay vào đó chủ yếu được chỉ định đến các điểm cách ly tạm thời để điều trị; do đó, rất khó để có được thông tin chi tiết về bệnh nhân không có triệu chứng. Mặc dù vậy, kết quả sinh hóa nước tiểu vẫn rất đáng quan tâm, và GLU-U và PRO có liên quan đến mức độ nghiêm trọng của COVID-19. Tỷ lệ dương của GLU-U và PRO khác nhau đáng kể giữa các mức độ nghiêm trọng khác nhau của COVID19. So với bệnh nhân COVID-19 vừa phải, tỷ lệ dương tính với GLU-U và PRO tăng đáng kể ở nhóm nặng và nguy kịch. Tuy nhiên, BLOOD, LEU, RBC và WBC cho thấy không có sự khác biệt giữa các nhóm trung bình, nặng và nguy kịch. Cho thấy rằng PRO tăng cao không phải do nhiễm vi khuẩn trong hệ thống tiết niệu, mà là do nhiễm SARS-CoV-2. ARDS là triệu chứng chính của bệnh nhân mắc COVID-19 tại Trung Quốc [16] và nhiễm SARS-CoV-2 có thể làm tăng nhanh chóng cytokine gây ra hội chứng rối loạn chức năng đa cơ quan (MODS) bao gồm thận [17]. Tổn thương thận do sự tăng cao của cytokine là điều khiến cho sự khác biệt của GLU-U và PRO ở ba nhóm bệnh nhân COVID-19. Hơn nữa, tỷ lệ KET dương tính không khác biệt đáng kể giữa các mức độ nghiêm trọng khác nhau của COVID-19, và tăng đường huyết tạm thời không gây ra xu hướng bệnh nhân mắc bệnh nhiễm toan ketone, điều này gián tiếp xác minh rằng hiện tượng sốc ở bệnh nhân chủ yếu là do chức năng phổi bị suy yếu.

Trong những trường hợp này, các thông số sinh hóa nước tiểu không chỉ hữu ích trong việc xác định COVID-19, mà còn hữu ích trong việc đánh giá các thay đổi động học ở bệnh nhân mắc COVID-19. Do đó, các tác giả củng cố đề xuất rằng các xét nghiệm sinh hóa nước tiểu thông thường có thể hữu ích cho việc đánh giá tiến triển COVID-19.

Bài viết được dịch từ báo cáo nghiên cứu khoa học:
“The value of urine biochemical parameters in the prediction of the severity of coronavirus disease 2019”
Nhóm tác giả: Rui Liu, Qingfeng MaORCID iD: //orcid.org/0000-0002-1676-3235, Huan Han, Hanwen Su, Fang Liu, Kailang Wu, Wei Wang and Chengliang Zhu
DOI: //doi.org/10.1515/cclm-2020-0220| Published online: 14 Apr 2020
//www.degruyter.com/view/journals/cclm/ahead-of-print/article-10.1515-cclm-2020-0220/article-10.1515-cclm-2020-0220.xml